Çip Krizi Nedir? Araç Sektörüne Etkisi Nedir?
02.11.2022Küresel pandemi, Ukrayna-Rusya Savaşı gibi olumsuzluklar en temelde insan sağlığını etkiledi ancak ortaya çıkan olumsuz etkiler, bununla da sınırlı değil. Uzun bir zamandan bu yana ülkelerin gündeminde ciddi bir şekilde yer alan ve küresel enflasyonun da artışına neden olduğu ifade edilen otomotiv sektörünün de hem bugunüne hem de yarınına etki etti.
Krizin süresiyle alakalı olarak yapılan tahminler, uluslararası önemli aktörlerin yaşadıkları ve yarattıkları problemler nedeniyle boşa çıkmaya devam ediyor. Bununla birlikte otomotiv ve teknoloji sektörünün en önemli malzemesi olan çip üretiminde yaşanan krizin açtığı yaralar kolay sarılmayacak cinsten.
Çip Krizi Nedir?
Dünya artık başka bir noktaya doğru giderken teknolojinin etkin kullanımı tüm ülkeler adına olmazsa olmazlardan biri olarak görülüyor. Bununla birlikte teknolojinin temel parçalarından birisi çipler ve özellikle Amerika’nın Çin merkezli teknoloji şirketi Huawei’e uyguladığı yaptırımlar, COVID-19 pandemisi ve son olarak Ukrayna-Rusya Savaşı, tarihin en büyük çip krizinin yaşanmasına neden oldu.
Tedarik planlaması, hammadde krizi ve uluslararası dolaşımda yaşanan problemler gibi pek çok konudan üst üste etkilenen silikon çip üretiminde artık yeni bir pencere açılacak gibi görünüyor.
ABD’nin uzun süre en büyük güç olduğu çip sektöründe Çin’in gücünü artırması, iki ülke arasında yaşanan gerginliğin tırmanmasına sebep oldu. Bilginin kullanımı ve işleyişinde temel rol oynayan çipin üretiminde iki dev arasında yaşanan bu savaş, tüm dünyada çipin kullanıldığı sektörlerin sekteye uğraması sonucunu doğurdu.
Bir Otomobilde Kaç Çip Var?
Çip krizinin en çok etkilediği sektörlerden birisi kuşkusuz otomotiv sektörü oldu. Çiplerin yoğun bir biçimde kullanıldığı elektrikli otomobillere dair plan yapan ülkeler, planlarında değişiklik yapmak zorunda kalırken, mevcut üretim konusunda da büyük problemler yaşandı.
Otomotiv sektörünün çip krizinden derin etkilenmesi pek sürpriz değil. Zira ortalama bir araç içerisinde 1000’den fazla çip kullanılıyor ve otoritelere göre artık çok daha sık görülen elektrikli otomobillerde çip sayısı 2000’i buluyor.
Ülkelerin özellikle COVID-19 nedeniyle kemer sıkma politikasına gitmiş olması, verilen teşviklerin kısıtlanmasına veya tamamen durdurulmasına neden oldu. Otomotiv üreticileri bu nedenle tedarik siparişlerini iptal etti ve yetersiz üretim, otomotiv sektörünü sarstı.
Bu noktada dikkat edilmesi gereken detaylardan biri bir araçta kaç çip kullanıldığı değil, çip olmadan araç üretiminin neredeyse imkânsız olduğunun anlaşılması. Sektör bu krize direkt olarak bağlı ve küresel enflasyonun getirdiği tüketim alışkanlıkları, insanları otomotiv yerine diğer sektörlerde harcama yapmaya itebilir.
Çip Krizinin Araç Sektörüne Etkisi Nedir?
Geleceğe dair en büyük projelerden biri olarak gösterilen insansız araçlarda 10.000’den daha fazla çip kullanıldığı tahmin ediliyor. İnsansız araçlar yollara inmişken silikon çiplerde yaşanan bu kriz ciddi bir planlama hatasının olduğunu net bir şekilde kanıtlıyor.
Çip sektörünün 450-500 milyar dolar gibi bir hacme sahip olduğu ifade ediliyor. Bu kadar büyük bir sektörde ABD ile Çin arasında tırmanan gerilimin üstüne, çip üretiminde hammadde sağlayan Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan savaş krizin daha da derinleşmesi demek.
Ülkelerin otomotiv planlarının bir anda yerle bir olması ve krizin başlamasıyla birlikte küresel enflasyon konusunda yaşanan problemler, otomotiv sektöründe fiyatların beklenmedik bir şekilde artmasına ve hatta bazı markaların kepenk indirmesine dahi neden oldu.
Üstelik konu sadece fiyat artışıyla da çözülemedi. Sıfır araç almak isteyenler, ceplerinde paralarıyla otomobil bayilerine gitmiş olmalarına rağmen araçların çip krizi nedeniyle fabrikalardan çıkamamış olması, istenilen araçların satın alınamaması anlamına geldi.
Otomotiv sektörünün en önemli aktörlerinden birisi olarak gösterilen Mazda, yaşanan çip krizi nedeniyle araç üretiminde küçülmeye giden markalardan biri olmuştu. Bir diğer otomotiv devi Honda’da 2021 yılındaki kârında ciddi bir düşüş yaşandığını açıklamıştı.
Tüm bu dinamikler sonrası Türkiye gibi araç konusunda ithalat payı büyük olan ülkelerde ikinci el pazarında tam anlamıyla enflasyon oluştu ve sektör içi dolaşım ciddi bir şekilde sekteye uğradı.
Çip Krizi Ne Zaman Sonlanacak?
Otomotiv sektörü, teknoloji sektörü gibi ana sektörler ile bu sektörlerin üreticileri, ürünlerin alıcıları ve ülkelerin yöneticileri yaşanan çip krizi karşısında bir önlem almak hedefindeler. Ancak bu konuyla alakalı alınan veya alınabilecek önlemler tek başına bir krizin sonlandırılabilmesini sağlayacak yeterlilikte olmayabilir. Zira krizin çıkmasının çok derin farklı sebepleri var ve bu sorunlardan biri giderilse bile kriz devam edebilir.
Çin ile Amerika arasında yaşanan Huawei gerginliği siyasi niteliği büyük bir krizdi ve beklenenden çok daha büyük sonuçlar doğurdu. Bu süreçte COVID-19’un da ortaya çıkması sonrasında tedarik zincirinde yaşanan problemler krizi zaten çok ciddi biçimde derinleştirdi.
Tüm bu sorunlar halledilmiş olsa dahi bu zamana kadar geçen sürede oluşan zararın telafisi kolay olmayacak gibi görünüyor.
Öte yandan ne yazık ki halihazırda devam eden bir Ukrayna-Rusya Savaşı olduğu da unutulmamalı. 2022’nin ilk aylarında ortaya çıkan savaş hâlâ daha aktif bir şekilde devam ediyor ve çip üretiminde doğal kaynağın tedariki konusunda büyük bir problem yaratıyor.
Krizin iyiden iyiye derinleştiği dönemlerde en olumlu tarihlerden biri 2023 olarak tahmin ediliyordu. O zamanki olumsuz şartlara önemli çip üreticilerinden biri olan Tayvan’da yaşanan kuraklık, küresel enflasyon ve savaş eklendiğinde 2023’te de bu krizin etkisinin hissedileceğini söylemek mümkün.